Ubuntu, Linux tabanlı özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Bilgisayarlar, sunucular ve akıllı telefonlara yönelik olarak geliştirilmektedir. Ubuntu projesi Linux ve özgür yazılımın, bilgisayar kullanıcılarının günlük yaşamının bir parçası haline gelmesi amacıyla başlatılmış olup ilk kararlı masaüstü sürümü Ekim 2004’te yayınlanmıştır. Ubuntu’nun masaüstü sürümü günümüzde 40 milyonu aşkın kullanıcı sayısıyla dünyanın en yaygın kullanılan masaüstü Linux dağıtımı konumundadır. Kurulum aşamalarını Ubuntu 16.04 Server versiyonunu ele alacağız.
Bilgisayarı, oluşturduğunuz Ubuntu DVD’si ya da USB belleği ile başlattığınızda bir kaç dakika sonra alttaki kurulum ekranı sizi karşılayacaktır.
Burada sol taraftaki listeden Türkçe dil seçeneğini seçtiğimizde resimdeki gibi Ubuntu’yu deneme ve kurma seçenekleri karşımıza gelir. Burada “Ubuntu’yu Kur” seçeneğine tıklayarak devam ediyoruz.
Alttaki ekranda, diskte kurulum için yeterli alan kontrolü ve İnternet bağlantısı kontrolü yapılmaktadır. Eğer bu aşamada otomatik olarak İnternet bağlantısı sağlanmazsa ekranın sağ üst köşesinde yer alan ağ ayarları ile ilgili düğmeye tıklayarak açılan menüden ağ bağlantısını (kablosuz vb.) sağlayabilirsiniz. Kurulum için İnternet bağlantısı kurulması zorunlu değildir ancak internet bağlantısı sağlanırsa Türkçe dil paketleri otomatik olarak indirilerek kurulacaktır. Tabi isterseniz dil paketleri, kurulum sonrasında kendiniz de yükleyebilirsiniz.
Güncelleştirmeleri kurulum sırasında indir: Bu seçeneği işaretlerseniz kurulum işlemi internet bağlantı hızınıza bağlı olarak daha uzun sürecektir. Yine de güncelleştirmelerin kurulum sırasında indirilip yüklenmesi tavsiye edilir.
Bu üçüncü parti yazılımı kur: Bu seçenek Ubuntu’da MP3, Flash video vb. ortamları oynatabilmek için gerekli eklentileri yükler ayrıca Times New Roman, Arial gibi TrueType yazı tiplerini ve diğer bazı eklentileri yüklemektedir. Tüm bu eklentiler lisanslarındaki kısıtlayıcı nitelikler nedeniyle Ubuntu kurulum dosyası içinde yer almadığında bu şekilde kurulum sırasında ya da kurulum sonrasında yüklenebilmektedir. Eğer kurulum esnasında bu üçüncü parti yazılımları kurmazsanız daha sonra Synaptic Paket Yöneticisi aracı üzerinden kurabilirsiniz (bu eklentinin adı: “ubuntu-restricted-extras”). Şimdi kurulumun en önemli aşamasında geldik.
Eğer bilgisayarınızda halihazırda Windows yüklü ise bu aşamada üstteki gibi bir ekran karşınıza gelir.
Eğer bilgisayarınızda herhangi bir işletim sistemi yüklü değil ise üstteki gibi bir ekran karşınıza gelir.
Ubuntu dağıtımını Windows işletim sisteminin yanına kur: Bu seçenek halihazırda Windows yüklü bir bilgisayarda Windows’u kaldırmadan yanına Ubuntu’yu kurup ikisini de kullanabilmek isteyen kullanıcılar içindir. Windows’u kaldırmadan yanına Ubuntu kurma işlemi, bu ekranda en alttaki seçenek olan “Başka bir şey” seçeneği kullanılarak da yapılabilir ancak bu seçeneği kullanmak biraz karmaşıktır ve deneyim gerektirir.
Windows işletim sistemini Ubuntu ile değiştir: Bu seçenek Windows’u ve bilgisayarınızdaki belgeleri siler ve yerine Ubuntu’yu kurar.
Yeni Ubuntu kurulumunu güvenlik için şifrele: Bu seçenek ile, kuruluma şifre ekleyerek kendimiz dışındakiler için erişimi ve müdahaleyi kontrol altına alabiliriz.
Yeni Ubuntu kurulumu ile LVM kullan: Bu seçenek ile boyutu genişletilebilir şekilde yapılandırılmış diske kurulum yaparız. Bu özel bir disk gerektirmez. Bu seçimi yaparsak diskimiz ileride verilere zarar vermeden diskimizin boyutunu arttırma özelliğine uygun olarak yapılandırılır.
Başka bir şey: Bu seçenek diski, kendi ihtiyaçlarınıza özel bir şekilde yapılandırmanıza imkan verir. Bu seçeneğin kullanımı biraz karışıktır ve deneyim gerektirir.
“Başka bir şey” seçeneğini işaretleyerek devam edelim.
Ardından alttakine benzer şekilde, sabit diskinizin mevcut tüm bölümlerini ve özellikleri gösteren bir disk bölümlendirme tablosu karşımıza gelecektir.
Resimdeki örneğimizde göreceğiniz üzere birden fazla işletim sistemi sistemimde kurulu. Şimdi 16 GB’lık boş disk alanımı bölümlendirip Ubuntu kuracağım.
Üzerinde oynayacağım disk dev/sdb . Size göre bu kısım farklı bir yer olabilir. Ana diskiniz üzerinde de oynama yapacak olabilirsiniz. Ben disk tamame boş olduğundan anlatmak için bu kısmı seçtim.
Şimdi resimde seçili olan kısmın altındaki ‘boş alan’ kısmını seçip sağ alttaki ‘+’ tuşuna basıyorum.
Karşıma yukarıdaki gibi bir pencere çıkıyor. Bu pencereyi biraz açıklayalım:
Boyut: Bu kısım oluşturacağınız bölümün büyüklüğüdür. Ben bu kısma Ubuntu kuracağım. Bu yazı öğretim amaçlı olduğundan Ubuntu için 4400 MB alan oluşturdum. Tabi bu size kalmış bir durum. İstediğiniz kadar alan oluşturabilirsiniz.
Yeni bölümün türü: Burada karşımıza iki seçenek çıkıyor; ‘Birincil bölüm’, ‘Mantıksal Bölüm’. Bir disk üzerinde en fazla 4 birincil bölüm oluşturulur. Ancak oluşturulan mantıksal bölüm kendi içinde çok sayıda bölüme bölünebilir. Örneğin 16 GB’lık bir diskte 3 GB’lık 4 tane bölüm oluşturabilirsiniz. Çünkü disk bunu destekler. Ancak diskin bir bölümünü mantıksal olarak bölümlediyseniz, bu bölümü daha sonra dilediğiniz kadar bölüme daha ayırabilirsiniz demektir. Yine bu yazıda birincil bölüm olarak bölümlendirme yapacağız.
Yeni bölüm için yer: Bu kısım bizi ileride çok da ilgilendirmese de bunun diskin hangi tarafını bölüneceğini sorduğunu bilmenizde fayda var.
Nasıl kullanılacağı: Bu kısım ayrılacak bölümün dosya sisteminin ne olacağını sorar. Ubuntu’yu bu bölüme yüklemeyi planladığımız için “Ext4 Günlüklü Dosya Sistemi”ni seçtik.
Bağlama noktası: Ubuntu’yu kurmayı planladığınız disk bölümü için bu alanı ‘/’ yapmalısınız. (Bu işaret, kök dizin anlamındadır ve Linux dosya sistemi hiyerarşisi ile ilgilidir…)
İlgili ayarlar yapıldıktan sonra OK düğmesine basınız.
Ubuntu’yu kuracağımız disk bölümünü hazırladık şimdi sıra geldi takas alanı (swap) amaçlı olarak kullanılacak bir bölüm oluşturmaya.
Takas alan : Bilgisayar belleğinin yetersiz kaldığı durumlarda işletim sisteminin bu disk bölümüne başvurarak açığı kapatmasını amaçlayan bir bölümdür. Takas alanı için 3 ila 5 GB civarında bir alan ayırmanız tavsiye edilebilir. Takas alanı için çok büyük bir alan ayırmanızın performans açısından ek bir faydası olmayacaktır.
Yukarıda yaptığım işlemleri tekrar yaparak takas alanı amaçlı olarak yeni bir bölüm oluşturuyorum. Bölümü oluştururken ilgili alanları şekildeki gibi doldurup yeniden OK düğmesine basıyorum.
Tüm işlemleri sorunsuzca hallettiğime göre ‘Şimdi Yükle’ düğmesine basabilirim.
Ardından “Neredesiniz?” sorusunun cevabını vereceğimiz ekran gelir. Burada Türkiye için “Istanbul” ‘u seçebilirsiniz.
Sonrasında “Klavye düzeni”ni belirleme ekranı karşımıza gelir. Burada normal şartlarda klavye düzenimiz otomatik olarak belirleneceğinden genellikle herhangi bir işlem yapmamız gerekmez. Burada yer alan ‘Klavye Düzenini Algıla’ düğmesi de klavyenin algılanmasında kullanılabilir. Bunun için klavyeden bazı Türkçe karakterlere tıkladıktan sonra bu düğmeye tıklayarak klavyenin algılanmasını sağlayabilirsiniz.
Bu aşamada bilgisayarımızın adını ve kullanıcı hesabımızın adını gireriz. Belirleyeceğimiz parola en az 6 karakter uzunluğunda olur ve harf, rakam, ?-/ vb. karakterler içerirse Ubuntu kurulumu parolamızı beğenir ve ‘İyi Parola’ der.
Otomatik giriş yap: Ubuntu’yu her açtığınızda kullanıcı parolanızı girmeden doğrudan giriş yapmak istiyorsanız bu seçeneği işaretleyebilirsiniz. Bu seçeneği işaretlemeseniz bile Ubuntu’yu kurduktan sonra Sistem Ayarları üzerinden de otomatik kullanıcı girişini etkinleştrebilirsiniz.
Giriş yapmak için parola iste: Üstteki seçeneğin tersidir. Öntanımlı olarak bu seçenek işaretli gelir.
Ev dizinimi şifrele: Bu seçeneği işaretlenerek /Home isimli klasörün altındaki kullanıcı ev dizinimiz şifrelenerek bizim dışımızdaki erişimler için kontrol altına alınabilir.
Ardından ‘Devam Et’ düğmesini kullandığımızda ‘Sistem Kuruluyor’ mesajı ile gelen “Kur” ekranı, kurulumu tamamlamak üzere işleme başlar.
Kurulum tamamlandığında ‘Kurulum Tamamlandı’ mesajını alırız. ‘Şimdi Yeniden Başlat’ dedikten sonra artık Ubuntu’yu kullanmaya başlayabiliriz.
